حمام های عمومی و سنتی، ظرفیت نو جهانگرد پذیری - وبلاگ معماری

به گزارش وبلاگ معماری، کاربری دوباره حمام های عمومی و سنتی ایران می تواند سبب اشتغال زایی و جذب گردشگران گردد.

از آن جایی که حمام های عمومی و سنتی ایران نه تنها بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم ایرانیان قدیم بوده اند، بلکه در گذشته، حمام ها نیز مانند بازار و قهوه خانه، مکانی برای تعامل مالی و فرهنگی و تجاری و گفت و شنودهای روزمره مردم بود.

شاید به همین علت در معماری و تزئین آن ها دقت خاصی انجام می گرفت و کاشی کاری، نقاشی، کادربندی و دکوراسیون سنتی جذابی برای آن ها در نظر گرفته می شده است.

هرچند در طول زمان کاربری اینگونه حمام ها از بین رفت و بیشتر آن ها به حال خود رها شدند، اما در چند سال اخیر بار دیگر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر آن ها به دستور کار بازسازی و بازسازی وارد شدند.

در حال حاضر، در روستاهای غرب استان مازندران، بازسازی حمام های عمومی و قدیمی، نه تنها برای مردم منطقه درآمدزایی داشته است، بلکه فرهنگ و هویت این دیار را به مسافران و گردشگران شناسانده است.

ناماعیل رستمی، کارشناس حوزه گردشگری در این باره می گوید:

برترین روش احیای حمام های تاریخی، احیای مبتنی بر زمینه کاربرد است که بر اساس این رویکرد، حمام قدیمی با اتکا به زمینه خدمات سلامت و گذران اوقات فراغت که در گذشته نیز باب بوده، احیا می گردد.

حمام رفتن در گذشته، نه تنها آداب و رسوم خاص خود را داشته است بلکه از ابعاد گسترده ای نظیر بهداشت، سلامت، درمان، پذیرایی و گذران اوقات فراغت برخوردار بوده است و هر گگونه احیای تاریخی نیز باید مبتنی بر همین زمینه فرهنگی باشد. برای مثال، یکی از جنبه های خدمات سلامت در حمام های قدیمی، مشت و مال دادن به وسیله بعضی افراد به نام دلاک بوده است، که امروز همی توان همان خدمات را به شیوه های نوین به مشتریان ارائه نمود. به همین روش، خزینه های حمام های قدیمی را می توان به حوضچه هایی برای لجن درمانی و پرتو درمانی تبدیل کرد، یا از نوع خاصی ماهی استفاده کرد که لایه ای از پوست گردشگران را برداشته و به طراوت آن یاری می نماید.

در این راستا، عرضه بعضی از نوشیدنی ها مانند دمنوش نعنا و لیمو، گل گاو زبان، آب زرشک و خاکشیر در این مکان ها نیز می تواند به جذابیت های تجربه گردشگران بیفزاید.

نادر سحرخیز، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان های تنکابن و عباس آباد در این باره گفت:

در عباس آباد تعداد پنج باب حمام قدیمی مربوط به دوره قاجاریه وجود دارد که جزو نخستین آثار تاریخی ثبت شده در لیست آثار ملی در این شهرستان محسوب می گردد. این حمام ها که در روستاهای سی بن، هردابرود، ماشاالله آباد، سرلنگا و دراسرا قرار دارند، یا بازسازی و بازسازی شده یا در دستور کار بازسازی قرار دارند. هزینه بازسازی هر حمام بالغ بر 50 میلیون تومان تمام شده است.

در ساخت این حمام ها از سنگ ، آجر، گچ و ساروج استفاده شده است؛ و اگر به هر علتی این حمام ها ظرفیت بازسازی ندشاته باشند، با تغییر کاربری به موزه، کتابخانه و ... تبدیل می شوند.

به گفته سحرخیز، در سال گذشته برای بازسازی و بازسازی قسمت های سنگ ازاره بدنه، بازسازی گنبد، طاق ها و تزئینات سقف حمام تاریخی امیر سعد (روستای بالا اشتوج شهرستان تنکابن) نیز مبلغ 30 میلیون تومان هزینه شده است.

سید کاظم میرزایی، یک شهروند عباس آبادی که در گذشته در یک حمام عمومی مشغول به کار بوده است، درباره این حمام ها این گونه می گوید:

بیشتر حمام ها خزینه ای بوده و در ارتفاع پایین تری از سطح کوچه بنا می شدند تا حرارت گرما به بیرون منتقل نگردد و دسترسی به آب قنات راحت تر باشد. در گذشته هر فرد برای حمام کردن در حمام های عمومی حداقل یک ساعت وقت میگذاشت و اغلب مردان از قبل از طلوع آفتاب تا 8 صبح به حمام می رفتند.

در حمام های قدیم، شستشوی بدن، باز کردن شوخ (کیسه کشیدن)، صابون زدن، فصد کردن (رگ زدن و حجامت)، گرفتن قولنج، مشت و مال، ازاله موهای زائد بدن، تراشیدن سر آقایان، حنا بستن و صدر گرفتن بر موهای سر، همگی از ارکان یک نظافت کامل محسوب می شدند.

شهرستان های گردشگرپذیر تنکابن و عباس آباد در غرب مازندران قرار دارند.